Manuscritos Inicio

Facsimilar Presentación Traducción
Texto nahuatl

Texto nahuatl

 

Copia de otro  manuscrito q[ue] fue del caballero Boturini, y q[ue] el escribio de su puño.

{F. 1r}

 

{1} Ynic centlamantli topan timotlahtoliz tlatohuanie, tictotlatlauhtilia in totlahtocauh emperador in tlahtocayotl in nican Tetzicotzinco,  canel tinotlazohtatzin in tinezahualcoyotzin in nehuatl nixochpantzin canel  nimoezotzin in impampa in mopilhuantzitzin in xochimanque in motlacatzitzinhuan in chichimeca pipiltin in oncan cate tochminque, mazaminque, cihminque in motetlayecolticatzitzinhuan in xochimanque ma tepitzin xitechmonemactili in atzintli in conizque in mopilhuantzitzin ma tlacahua in motlazoyollotzin.

 

{2} Niman quilhui in Xochpantzin. macamo ximotequipachocan ca oncan ca in anmonemac anconizque in atzintli ma monechicocan in chichimeca in conanatihue in atl moloni ca ompa in Eloxochitla quiza canel ompa ca moxic anquihualhuicazque auh yeze, ca anmoezzotica anquitlanizque inic anquihualhuicazque inic anquihualyacanazque anmoçiahuiliztica in ancaxitiquihue inic antlatequipanozque in oncan nochantzinco Tetzcotzinco.

 

{3} Ye niman quinhuicac in Nezahualcoyotzin in ompa Yeloxochitla ompa moch quimittiti in Xochpantzin in tetepeme, ihuan quilhui: nopiltzine ca ye nican in toctoc moxic ma xicmohuiquili in atl, ca ye motlatquitzin, auh ma xicmati in tla annemizque ca yehuantin inin tetepeme in nimitznemactia inic centetl yehuatl in Quetzaltepetl canel oncan ca in Quetzalcohuatl in compixtaz in amaltepeuh inic anmochihuazque in Nezahualpiltzintli,

 

{4} Auh inic ome yehuatl in otlatl itic mochi inic huilantica quauhtlahtli,

 

{5} auh inic yei yehuatl in quauhyacatl mochi inic huilantica tepetl inic cuitlalpitica apamitl, ihuan in tzinacan oztoc ye hualla melahua Tezontla, ihuan Yxayoc niman ayac huel quimotlatquitiz ca no tlahtocatlatqui canel oncan anmechtequipanozque in ixquixtin nopilhuantzitzintin in ompa cate in tlatocaaltepetl Tetzcoco.

 

{6} Auh inic nahui yehuatl in anmotla^tocaaltepeuh Tetzcotzinco oncan moch toctoc in quetzaliztli in chalchiuhmaquiztli, canel anmotlahtocachan in oncan nochantzinco Quetzalitzcalco ca oncan tentoc in coztic teocuitlatl canel anmochimal anmomaquauh yez.

 

{7} Auh yn atzintli conizque in nopilhuantzitzin in ompa notlahtocaaltepeuh yehuatl in otlatl ihtec hualehua, ihuan in telpoch atl, ihuan in quauhtlahtli ic quintequipanozque in cihuapipiltin canel intlatqui.

 

{8} Auh in Quauhpechco moloni atl ayac quimotlatquitiz, ca cemihcac hualyatiaz in oncan notlahtocanezehuiayan Tezonyocan, in quauhyacatl iquechpa, oncan ic tlatequipanoloz cemicac quihualtocatiaz in apamitl in icuitlalpitic altepetl nicahuilia, nicnemactia in Tlachpopocatzin Tezontla conizque in ypilhuan, ihuan ic mopalehuizque, ic motequipanozque ca niman ayac huel quincuiliz ca intlatqui, ca in ciyahuiliztica in oquihualyacanque.

 

{9} Auh ma zanen anquixicauhti inin amaltepeuh, ihuan in ixquich quauhtlatli auh in Quetzaltepetl iyayo tepitzin quimitlania in Huexotla Tlazolyahuitl, ihuan in Maxihuitl, auh in iquac in anquinequizque anconanazque canel anmauh, ca anmotlatqui.

Auh niman quihualyacanque in atl in Nezahualcoyotzin, ihuan in Xochpantzin, ihuan in ytlacahuan quiquixtico Xolotepan ic niman itech in Chiconquiauh ic huala melauh itech in Tetecatl niman ic acico in oncan itech in Tetzcotzinco niman ichan calaquico in atl in Xochpantzin,

 

{10} Auh niman quimilhui auh in atl Zacaxochitla in hualehua Yeloxochiatl inic cuitlalpitica in Tetzcuctzinco ca itlatqui in Xochpantzin in inamictzin cihuapilli Xiloxochiquetzaltzin, ihuan in ytelpoch Quetzalmacuixe tlahtocapilli.

{F.1v}

 

{11} Auh niman quimilhui: manen anquixicauhti in anmaltepeuh, auh in Quauhtlatzacuilotzin, ca amo itlah itech motlahtoltiz nican, canel mooquimonequilti hualmohuicaz onicnonochili, ca ye mopaquiltitica, auh in Quetzaltepetl iyayo tepitzin quimihtlania in Huexotla in Tlazolyahuitl, ihuan in Maxihuitl auh in iquac anquinequizque anconanazque, canel anmauh, canel anmotlahtocatlatqui.

 

{12} Auh in tlaqualyotica yezque in ympilhuan in Maxihuitl, ihuan in Tlazolyahuitl anquincahuilizque, auh tlacuecuenotizque quin in iquac yez anquinquixtilizque ca zan ixquich in niquitohua in notlahtocatlanahuatil.

 

{13} Auh in itech tepetl Tetzcotzinco oncan quiquixtique in ixiptla in yuhqui catca in ixayac, ihuan in itlac itech tetl in yuhqui quetzalcuetlachtli ipan quiquixtique in ytoltecahuan, inic yquiteicuiloque itencopa in Nezahualcoyotzin inic ca monezcayoti inic oncan quittazque in ypilhuan in yxhuihuan, ihuan in yxquich tlacatl.

 

{14} Auh in tla^tocat Nezahualcoyotzin ompohualli xihuitl ipan ce xihuitl, auh in mochi ic nenca yehpohualli xihuitl ipan matlacxihuitl once.

 

{15} Auh in tlatocat Nezahualpiltzintli ompohualli xihuitl, ihuan nahui xihuitl inic onen inic otlahtocat in nican ciudad Tetzcoco.

 

{16} Auh in Quauhpechcotlaca  quinmotequipanilhuizque in nopilhuantzitzin Tetzcoco.  

 

{17} Auh in Tequanolcotlaca ymacehualhuan in Nezahualcoyotzin inic ce itoca Xochitonal ynic ome itoca Quacoz.

 

{18} Auh in Amanalcotlaca notetequipanocahuan ichcacchiuhque.

 

{19} Auh in Xochpantzin motlahtocatili oxihuitl, ihuan in motla^tocatili in Atlihtec.

Nohpaltitlan Chalchiuhtequancoloapan Mexico nauhxihuitl comopatili in Tzontecochatzin.

 

{20} Ye yuh caxtolli tonatiuh tlapohua metztli agusto ipan xihuitl de 1535 ihquac hualla virrey yancuica Don Antonio de Mendoza, ihuan in iquac macoya tlacalaquili nahui tomin iquac tlatocatic Don Antonio Pimentel, ihuan iquac tetlalmacoc temacoc tlalquahuitl in cehcen altepetl tlahtoque in intlal huel yancuican peuh ompa Tetzcotzinco ipan alcalde mayor tlaxcaltecatl Ytzcuinquani alcalde ordinario Don Pedro Tetlahuehuetzquititzin, escribano Don Jorge Yohyontzin ipan lunes ic nahuilhuitl tlapohua metztli henero, ihuan ipan guardian fray Juan de Lameda yehuatl itencopa in moxexelo tlalli yancuican motlali comonidad in ciudad Tetzcoco motlahtocatilia in tlacpac omoteneuhtzino Don Antonio  Pimentel governador ipan xihuitl 1537.

 

{21} r. Don Antonio Pimentel governador, ihuan mochi tlacatl in ipan tlahtocayotl Tetzcoco icatzinco rey nuestro señor, ihuan in tehuantin axcan macoh in intlalnemac in Tetzcotzincotlaca Santa Maria Nativitas yaltepetzin niman ayac huel quincuiliz in intlal ca ipan tlacalaquizque canel oquinmonemactili in Dios, ihuan in rey, ayac huel oncan tlahtoz ce caxtiltecatl, nozo aca occe tlacatl itla quincuiliz in innemac in atl, in Yeloxochitla hualehua ihuan tlalli, in ompa acitica quaxochtli, ihuan tlalquahuitl huel huei pena quixtililoz namo yaloz nozo tetocoz quimomachiltiz in virrey in tohuei tlahtocatzin eccelentísimo señor matlacpohualli pesos quixtlahuaz, canel ic quimotequipanilhuia in tohuey tlatocatzin rey,

 

{22} auh ompa onacitica in quaxochtli in ipan ahuehuetl Acoliuhyan, auh inic patlahuac ipan in tochatlauhtli, auh inic xopiltic oputeticpac, (asi escribio Boturini, yo leo xopuztecqui) acitica canel innemac ca in intla^tocatlal inic omoteneuhque tlacpac. Tixpan omochiuh in tehuantin nican

{F. 2r}

tictlalia in totoca.

Don Antonio Pimentel governador

Don Pedro Tetlahuehuetzquititzin alcalde ordinario

Don Jorge Yoyotzin escribano.

 

{23} r. Nican momachiotia in intlatequipanoliz inic omochiuh in itlazomahuizcaltzin in Dios ytlazomahuiznantzin Santa Maria Nativitas, yehica ca ayac ce caxtiltecatl oncan omohuenti ca zan huel oquimixcahuique mochintin in macehualtin in ypilhuantzitzin in tlatocacihuapilli in axcan motenehuazque.

 

{24} Auh in i^quac mononotzque in mochintin ipan itlazomahuizilhuitzin in cemicac ychpochtzin Santa Maria Nativitas in quichihuazque in ytlazomahuizcaltzin ayac oquincuitlahuilti zan oquinmolnamictili in Dios Espiritu Santo in huehuetque, ihuan in innamichuan ihuan in ynpilhuan mochintin oncan oquinnehtoltique inic mochihuaz in ytlazomahuizcaltzin in Dios ynantzin,

 

{25} auh ompa canato in Azcapotzalco in maestro in oquichiuh in teocalli ipantzinco guardian fray Francisco Rodríguez temachtiani fray Andres Gallo, presidente fray Pedro de la Parra, auh in maestro mayor Don Juan de Galicia, auh inic manato cempohualli pesos, momacato zan itlaqual mochiuh ipan xihuitl momachiotia de 1537.

 

{26} Auh nican motenehuazque in huehuetque.

Don Bernardino de Andrada = Don Juan Baptista mayordomo = Augustin de Galicia = Don Esteban Mendez = Don Miguel de Castro = Miguel de Caravajal = Benito de San Juan = Juan Baptista de San Antonio = Pedro Antonio Tochihuitl. = Don Jacob de mi Dios = Don Rafael del Cielo.= Simon de San Fabian.

 

{27} Auh in mochi in itlaxtlahuil momacac cepa caxtolpohualli pesos, auh in iquac otlan teocalli yepohualli pesos, auh amo pouhqui in ixquich inic omotlazotlac, auh in iquac oyecauh in ytlazocaltzin in Dios ynantzin yexihuitl in huel chicahuac in otequitihuac, auh in iquac otlayecauh za no yehuatzin oquimoteochihuilli in guardian in omoteneuhtzino tlacpac, auh in opopoliuh tomines centzontli pesos ipan caxtolpohualli, ihuan yepohualli pesos, yhuan ce, ihuan melio ipan xihuitl de 1539.

 

{28} r. Nota que puso Boturini al fin de esta copia hecha toda de su puño.

“Esta es una copia sacada de otra copia que esta en poder del pueblo de Nuestra Señora de Nativitas del Monte media legua distante de Tetzcuco, la qual está en papel antiguo y aunque no sea original, no obstante se conoce que es fidedigna, y está enbuelta en un papel grueso que los indios llaman tlalamatl.”        

 

{29} Anotación en la portada del manuscrito de Santa María Nativitas:Copia simple del documento de la propiedad de tierras, monte y agua del pueblo de Santa María Nativitas escrito en mexicano en el año 1537 años”

Joaquín Ramos mayo 22 de 1881.[1]

 

{30}[2] Axcan ipan in jueves ye ic cempouhali ihuan chicuacen tonali tlapoa metztli agosto ipan xihuitl de mil setecientos y seis años omonemactihque yn altepeamatl in tepilhuan Santa Maria Nativitas chaneque ca oquimotemactili in tlatoqui D. Francisco de Galves alcalde  mayor in nican ipan in tlatocaaltepetl ciudad Tetzcoco ycatzinco in rey nuestro.

 

{31} Ihuan mochi in itlatititzal inin amatl oquimopialtilique in Juan Baltazar in mochiuh tatzintli mochiuhtzinoa aic aca quimotlatquitiz quimoaxcatiz inin amatl ca zan mania yeica, ca ipalehuiloca in altepetl Santa Maria Nativitas ca zan pahca yocoxtica mopiaz ca tel neztica yn iuhqui tlatlalili ihuan in iuhqui oquimohtilique in tlatoque oquimoneltlalilique inic ayac quemanian acah tecamocayahuaz in zazo aquin in ipan in yomoteneuh altepetl Santa Maria Nativitas.

 

{32} Au{h} inic neltiliztli, ca nican motoca icuilohtzinohua in tlatoani señor alcalde mayor ihuan in tlaneltilianime, yn iuh nezi ipan inin altepeamatl yhuan inehuatl no yuhqui ninahuatlatoltlatenquixtiani in ipa nica tlahtocaaltepetl ciudad Tetzcoco axcan ipan xihuitl metztli tonali.

 

Andres de los Santos

 

{33} Es copia sacado del original que se haya de donde es propiedad, Tezuyoca mayo 22 de 1881. Joaquin Ramos  {rúbrica}.



[1] El párrafo 29 corresponde la anotación en la portada de una copia del manuscrito que se encuentra en el pueblo de Santa María Nativitas. Escrito por Joaquín Ramos el 22 de mayo de 1881. 

[2] En la copia del manuscrito que se encuentra en el pueblo de Santa María Nativitas, al final tiene un texto agregado en náhuatl, que corresponde los párrafos 30, 31 y 32. La información está fechada el 26 de agosto de 1706, firma Andrés de los Santos.


 
Facsimilar Presentación Traducción