DOCUMENTO NÚM

DOCUMENTO NÚM. 402

 

PALEOGRAFÍA:

ELIA ROCÍO HERNÁNDEZ ANDÓN

 

[F. 00b:] {Un  sello:} Mexicain 402

 

[F. 00e, Carátula:]

Mexicain 402

Franciscanos /.../pados a la /.../ de los frailes de los ultimos tiempos.

 

10 hojas de diferentes códices mejicanos del siglo XVI.[1]

4 hojas que se suponen pertenecen a una obra desconocida de Fr[ay] B[ernardino] de Sahagun “Manual del Christiano”.

Londres (1880). V. Ramírez £10-10

 

[F. 1:][2]

{En el margen superior:} Mexicain 402.

{1} Ayac ce annechtlatlania, can timouica. Auh inic onamechilhui yn, cenca ic motequipachoua ic tlaocoya yn amoyollo ca za neli uel namechilhuia, cenca amotech monequi in niaz ca intla camo niaz, amo amopan ualmohuicaz in [E]sp[irit]u Sancto teyolatiani. Auh intla niaz, ca namechualiualiz yn iquac hualmouicaz, quipinauhtiquiuh quimixcomacaquiuh yn intlatlacol tlatlaco{l}huani, yua[n] yn aquali in amelauac quichiua[n], yhuan in aqui macaci ytetlazontequililitzin Dios ypanpa in quimixcomacaquiuh yn intlatlacol tlatlacolhuani yehica camo nechneltocaque noyhuan quimpinauhtiquiuh in aquali in amelauac yn {amelauac} quichiua yehica ca yce nicnotoquilia yn notlazotatzin.

{2} Auh aocmo anechitazque noyuan[3] quinpinauhtiquiuh in aqui macaci y{n} itetlatzontequililitzin Dios yehica ca in tlalticpac tlatouani ye otlazontequililoc occenca miec tlamantly in amechilhuiznequis zan ayamo uel anquicaquizque in axcan. Auh in iquac ualmouicaz in [E]sp[iritu] Sancto, yehuatzin amechmachtiz yn ixquich neltiliztli. Ca in tlein quimitalhuiz ca amo zan moyocoyaz: zan in quexquich q[ui]caq[ui]z. Quimitalhuiq[ue][4]. Auh in tlein quimmochiuaz yehuatzin amechilhuiquiuh yehuatzin nechmahuiztiliquiuh, ca no notechpa hualaz in tlein amechcaquitiquiuh.

 

{3} ¢ D[ivinisi]ma S[ant]a post pascha jacobi.ca. Charizimi el tote factores verbi et non auditores tantum ets[etera].[5] {Un sello de la biblioteca}.

 

[F. 1v:]

{4}  Notlazoteiccahuane yn itlatoltzin tot[ecuiy]o yn a[n]quicaquis{que} xicchiuacan, xicmonemiliztica: macamo zan yaio xiccaquican ynic amo anmoztlacauizque ca yn aquin zan yaio quicaqui yn itlatoltzin tot[ecuiy]o yn amo quichiua, quineneuiliz yn aquin tezcac conita yxayac yn iquac omotac in ye yahu nima[n] quilcaua yn quenami tezcac ic comotac yn aquin quicaquiz in uel quitztimotlaliz yn itenauatiltzin Dios ynic uel nemaquixtilo, yua[n] uel quimonemiliztia yn amo zan conelcahua ynin ca itlachihualiztica tlacnopilhuiz.

{5} Auh intla aca momatica huel teoyotica nemi, zan quixcahuia yn tot[ecuiy]o. Auh zan ilhuiz tlatotinemi, yn amo quimocaualtia aqualti tlatoli yn aquin iuh nemihi, zan moztlacahuia za[n] nen quiza yn teoyotica yn nemilizca, in quali yn chipahuac teoyotica nemiliztly, yn quimoqualitilia tot[ecuiy]o yehuatl ynic tlapalolo ynic yolalilo yn icnotlaca yn icnocihua, yn iquac motolitinemi y[n]e[n] tlamatinemi yuan yehuatl ynic uel ne’pialo yn iuicpa yxquich tlalticpac mochiua tlatlacoli.

 

{6} ¢ Evangelium S[a]n Joa[n]ne[n] cap[itulo] 16.

Inillo tempore d y d Luis Amen Ame[n] dico uobis, siquid pet ets[etera].

{7} In iquac tlalticpac monemitiaya tot[ecuiy]o I[esu]christo Quimolhuili yn itlamachtilhuan yn apostolome neli namechilhuia yntla itla {tachado: nopan}pa[6]

 

[F. 5:][7]                                                                                             {F. 8:}

{8} quilhuizque, ynic opatic. Auh maciui yn cenca quimotlacaualtili tot[ecuiy]o za ye ilhuize quiteilhuique, Auh yn occequintin cenca uel yc tlamauizohuaya quitouaya mochi uel oquimochiuili ca oquitlacaquitin yn nacaztzatzatzitzin, yhuan oquimotlatoltili yn nonontin//

 

{9} ¢ Dominica. 12. post penth[ecostes].2.

Qd co2i. c. 3.

Fratres fiduciam talem babem 9. Etc[etera].

{10} Noteicauane zan iceltzin uel itetzinco titochicaua, itetzinco titotemachia in dios ipanpatzinco in totemaquixticatzin Jesuchrispo ca in tehuatin atle qualli, zan tonoma tiquilnamiqui yn maza uel toneyocol in maza uel totechpeua, ca inic untlatoueli intechpatzinco /.../ uitz in totecuiyo. Auh in yeuatzin totecuiyo oquimonequilti yn teuantin tomaceual yez in tictemachtizque Evagelium amo za yeiyo yn iuh in cuiliuhtica za no yhuan yn quenin uel mocaqui. Ca in tlatolli, yn zan mixcauia temictia Auh in imelauaca teizcaliya, teyolitiya.

{11} In yehuatl Moyses cenca mauizouac cenca teyouac in ipanpa ye uecauh macoc teonauatilli, in teuapaltitech icuiliuhticatca in, ipanpan mictiloyan yn aquique amo quipiaya. Auh inic cenca mauizcouac, cenca pepetlacac in ixayanc, Amo uel yxco tlachiaya yn israellaca ipanpa tlanextli ixco quizaya yn zan iciuhca poliuh.

{12} Auh in yeuatl Moysens intla cenca Omauiz{zouac}

 

[F: 8v:]

zouac in ipanpa in ye uecauh macoc teonauatilli Cuix amo occenca ic mauiztizque in quitecaquitia in quitemachtia ynin evagelio tote[cuy]o I[esu]christo, yn Moyses intla cenca mauiztililoc yn ipampa yn coquitemachti yn ye uecauh macoc teonauatili, in ipampa mictiloya in aquique amo quipiaya: Cuix amo occenca ye ic mauiztizque in quitemachtia y[n] Sancto Evagelio ynic uel nemaquixtilo.

 

{13} ¢ Evangelium secumdum Lucaz. Capitolu. 10.

Inillo tempore. Duciti. Iesus. Discipalisluis beati oculi quiuident. que. ets[etera].

{14} In iquac {tlal}ticpac monemitiaya tot[ecuiy]o I[esu]christo Quinmolhu{ili} yn itlamachtilhua, Quemach uel yeuantin in quitta[n]: yn ameuantin axcan anquitta za nelli namechilhuia miyequitin prophetasme[n] yhuan tlatoque cenca quittaznequia yn ameuahtin axcan ye anquita yece a[m]o anquitaque yhuan cenca quicaquiznequia in ye anquicaqui, yece amo quicactiaque

{15} Auh in iquac oyuh quimitalhui yn tot[ecuiy]o niman ce tlacatl onca ualmoquetz tlamatini zan iuhqui inic quitlatlataznequia, zan iuhqui ynic quitlatolanazneq[ui]a yn tot[ecuiy]o, quimolhuily[n] temachtianie, tlei nayz tlei nicchiuaz ynic niquicnopilhuiz cemicac nemilliztli?

{16} Auh in tot[ecuiy]o quimonanquilili, quimolhuili Tlein in cuiliuhtica ipan teonauatilli, quenin tiquita?

{17} Auh in yehuatl, niman quito ca mitoua ticmotlazotiliz y[n] moteouh yn motlatocauh ica mochi moyollo, ica mochi ma[n]i[m]a, ica mochi mochicaualiz ixquich ica motlacaquiliz yhuan mitohua tictlazotlaz yn {mouapo}[8]

 

[F. 2:]

mohuapo, yn iuh timotlazotla.

{18} Auh in tot[ecuiy]o niman quimolhuilly[n]: uel otiquito; yehuatl xicchiuacan uel ic timomaquixtiz: yc cemicac tinemiz.

{19} Auh in yehuatl zan ic moqualtocaznequia quimolhuili in tot[ecuiy]o Aqui mouanpo

{20} niman acopan motlachialti in tot[ecuiy]o quimitalhui, ce tlacatl unpha ualitztia Hierusalem, unca ualtemoc in Hierico, y[n]mac uetzico ychtecque, quipepetlauhque cenca uel quicocoque zaquen quimatoc yn quicauhtiquizque, uel no yn iquac ce tlacatl teopixqui Sacerdote ipa[n] quizato. Amo quen comitac: zan ipan o[n]quiz.

Auh o{c}ce tlacatl teopixqui Diacono ayamo missa quitoua no unca[n] ipa[n] quizato in oquitac za[n] nomp{a} conpanauitiquiz.

Auh ce tlacatl uala Samaria ichan tlateotocani, no oncan ipan quizato ino itlan acico, in oquittac cenca ycnoyouac yn iyolo, quitlaocoli, auh niman azeite iuhqui chiyamatl yhuan vino ic quipati tylmatzintli ic quiilpi quiylacacilhui in onca uiuitecoc, niman icauallo ipan contecac, unpan quiuicac in tecochitilloya, uncan, quimocuitlaui. Auh yn imoztlayoc niman ome tomin quinmacac in tecochtiani quilhui, Ma xicmocuitlaui yzca ome tomin itech monequiz Auh intla occequi ynpan polihuiz, ma oc tinechtlacuiltiz c{a} niuallaz nimiztlaxtlauilitatziquiuh

{21} Yn totecuiyo, quiualmolhuili yn tlamatini yn axca nimiztlatlaniya, Inin eintin yn ipan quizque motolinia ac yeuatl in uel yhuanpo?

{22} Auh in yeuatl quimolhuili, ca yeuatl uel iua[n]po inn oquitlaocoli.

{23} Auh in yeuatzin, tot[ecuiy]o I[esu]christo quimolhuili, In axca ximouica, ma no yuh xicchiua.

 

{24} ¢ Dominica 13 postpenth. a[nnio] d[omini].

 

[F. 2v:]

Galat. capitolu. 3.

Fres abrahe dicte funt pmimissiones et semin ieius, ets[etera].

 

{25} Noteicauane, yn tot[ecuiy]o dios quimoteneuilili quimocemitalhuili in Abraham, inic intech pouiz yn axcatzin, Auh amo zan icel yn itech pouiz Abraham zan no yeuatl in itlacamecayo yntech quizaz Amo mitoua[n] yntlacamecayo itech quizazque yn ma iuhqui miequin, za uel iuh quicemotenehuan yn mitohua motlacamecayo ytech quizaz yeuatzin in tot[ecuiy]o I[esu]christo ycen amechilhuia ca in tlein quimocemitalhuili tot[ecuiy]o dios uel quimochicauacatlalili

{26} Auh inauatili, yn cenzonxihuitl ynpan cenpoualxihuitl onmatlactli ca quimotemaquilico tot[ecuiy]o Amo no quipopolo yn itlacemitoltzi tot[ecuiy]o, ca in totecuiyo in tlein quimomaquili in tlein quimoteneuilili Abraham intla zan ipampa in pialo ca tenauatilli quimomaquiliani, aocmo in tetlauhtiltzin aocmo ytlacemitoltzin ezquia Auh inic aca uel quimotlaocolili in quimocemitalhuili amo ipampa ynauatili, Auh tlein pampa omotlalinauatili? Ca zan ipanpa in tlatlacouani ynic aocmo tlatlacozque yxquich cauitl in ualmouicaz yn itechpa tlacatiz itlacamecayo, Habraham yn oquimotlacemitalhuili tot[ecuiy]o. In ieuatl nauatilli angelome in quitemacaco iuh quimonequiltin intencopan in tetlayolceuiliyani yn yeuantzin tot[ecuiy]o I[esu]christo. Auh in yeuatzin tetlayolceuitiyani Ca inpanpa in tlatlacouani quimoyolceuiliya in itlatzotatzin

{27} Auh in tot[ecuiy]o dios ca za[n] ce Auh ynauatilli Cuix quitlacoua, Cuix quipopoloua in itlacemitoltzin Dios Ca niman amo, Ca zan nelli innauatili intla ic poliuini tlatlacoli, ic nemaquixtilozq[ui]a Auh in yeuatl nauatilli, zan ic omacoque in Judiosme ynic amo tlatlacozque inic amo ipanpa nauatili zan ipampa[9]

 

[F. 3:]

{za}n ipampa in ineltococa in totecuiyo I[esu]christo macozque tlaneltocani yn itlacemitoltzin yn itetlauhtiltzin Dios.

 

{28} ¢ Evangelium secundum Locaz capitolu 17.

Inillo tempore. Dumiret. Jesus in Hierusale{m} Eran sibat Per ets[etera].

{29} In iquac nica tlalticpac monemitiaya tot[ecuiy]o I[esu]christo ceppa mouicaya Hierusalem inepantlan moquixtio in Samaria tlaca yhuan Galilean tlaca In iqua ya omaxitiya cecni altepetl ypan uncan quiualmonamiquilique matlacti teococoxque, zan ue{l} momanque quimocatzililique in totecuiyo quimolhuilique yn Tij[es]hucristo[10] tiuei temachtiani maxitechmotlaocolili.

{30} Auh in totecuiyo in iquac oquimom{i}tili, quimolhuili ximouica ca imixpan xiquizati xiquimotititin in teopixque sacerdotes Auh yn iquac yeyatiui nima[n] patique Auh in ce tlacatl yn iquac omotac in opatic niman ualmocuep, cenca quimotzatzilili yn tot[ecuiy]o quimoyecteneuili quimotlazocamachiti icxitlantzinco ixtlapachiconotihuetz cenca q[ui]mocnelilmachiti, Auh inin ca Samaria tlateotocani, Auh in tot[ecuiy]o quimitalhui Cuix amo matlactin yn opatique, catlique in oc chicuhnauintin? Zan icel in ueca tlacatl otlatlazocamatico? in omocnelilmatico Niman quimolhuili, ximouican ca motlaneltoquiliztica[n] yn otipatic.

 

{31} ¢ Dominica. 14ª . pst penth. adgalathas capitolu. 5.

Fratres spiritu ambulate et desideria carnis non perficietis. ets[etera].

 

[F. 3v:]

{32} Noteicauane teoyotica ximonemitica, iu xinemica[n], in iuh amechmoyollitilia, Sp[irit]u sancto ic uel anquitopehuazque yn iaquallaelleuiliz amonacayo, ca in tonacayo quiyaochiua quitlauelnamiqui in tanima: zan no yhui yn tanima, quiyaochiua quitlauelnamiqui yn tonacayo yehica ca in tlein quinequi tonacayo amo quinequin taniman: Auh in tlein quinequi tanima amo quinequi tonacayo, ca in imontlamanixtini aic motlauelcaquilia mochipa moyaochiua. In pampa hin amo monequi yeuatl a[n]quichiuazque in tlein quinequi amonacayo. Auh intla iuh annemizque yn iuh amechmoyoloilia Sp[irit]u Sancto amo amechtoliniz amo amechtequipachoz in tenauatilli.

{33} Auh in intlachiualiz tonacayo ca uel pani neci, ca yeuatl yn ahuilnemiliztli yhuan yn cenca zazauac in amo tenehualoni, tlatlacoli, yhua[n] in cenca teizaui tlatlacoli inic cequintin intech aci inua[n]yolque no yeuatl in nemecatiliztli yuan in ya mochi tlailpaquiliztli, yhuan yn tlateotoquiliztli yhuan in tetlachiuiliztli ynic teyoleualo itechpa auilnemiliztli tecocoliliztli, neyaochihualiztli, yhua necháchálaniliztli[11], yhuan tetechchicotlamatiliztli qualaniliztli netlauelcuitiliztli anetlauelcaquiliztli netlapopoltiliztli teotlatolitlacoliztli ytoca herejia nexicoliztli temictiliztli tlauanaliztli tequitlaqualistli nexhuitiliztli yhuan in occequi in za no iuhqui in achtopan onamechilui, ca in aquique quichiua in, amo uel quicnopiluizque yn ilhuicac tlatocayotl

{34} Auh in quallachiualiztli yntech moyollotilia S[eñor] Sancto, ca yehuatl in tetlazotlaliztli teoyotica papaquiliztli elamatcayeliztli, tlapaca yhiyouiliztli, anexiuhtlatiliztli qualtiliztli teicnointaliztli, yocoxca nemiliztli, tlaneltoquiliztli nematca nemiliztli tlaixeecoliztli netlacaualtiliztli chipauac

 

[F. 9:]

{35} Inillo tempore, Licendens Jesus innauiculaz tra[n]sfertauit. Ets[etera].

{36} In iquac nican tlalticpac, monemitiaya tot[ecuiy]o I[esu]christo ceppa acaltica mopanaui, ompan mouicac, yn ialtepepantzinco

{37} Auh in nomoquixtito ce tlacatl quiualmonamictilique cocoxcatzintli in pepechpan ualonotia, Auh in tot[ecuiy]o in oquimotili in itlaneltoquiliz in quiualuicaya, quimolhuili in cocoxcatzintli nopiltzine ximochicaua yntech ximotemachi dios ca nimizpopolhuia yn motlatlacol.

{38} Auh in oquicacque tlamatinime niman imitic quimolhuique. Inin ca quimochicoitalhuan in Dios ca moteotoca.

{39} Auh in tot[ecuiy]o yn oquimotili yn iuhqui ic moyolnonotzan niman, quinmolhuilli Tleican amitec anquinemitia in aquali Tleican aqualli a[n]quilnamiqui? Ca tlen Amo cenca oui ic mochiua? Cuix ye, inic niquilhuia cocoxcatzintli nimizpopolhuia in motlatlacol? Anozo yeuatl, inic niquilhuiz ximoquetzan xinenemi? Auh in axcan inic anquimatizque ca in ichpochtli iconetzin uel quitepopolhuia in tlatlacoli y[n] nican tlalticpac, amixpam nicpatiz in cocoxcatzintli Niman quimolhuili ximoquetza xinenemi, xocomana yn mopepech, ximouica yn mochantzinco. Niman, yc moquez mouicac in ichan

{40} Auh yn iquac oquicaqueh y{n} in ixquichtin onca catca, ic mizauique, ic momauhtique yuan ic quimoyectenehuilique in tot[ecuiy]o Dios ipanpa in itlazopiltzin Iesuchrispo, inic tlamahuizoltica quinmotlaocolilia tlalticpac tlaca.

 

{41} ¢ Dominica. 19. post penthecostem ad ephes. capitoluz 4.

Fratres renovamini spiritu mentis, vestre et in duite nouumho. ets[etera].

{Al final de la foja:} X

 

[F. 9v:]

{42} Noteicauane Ma xicyectili ma xicyacuilican yn amonemiliz, ynic uel chipauatiyez amanima[n], ma xicmonemiliztica in qualli yectli in nelahuac yn quimonequiltia tot[ecuiy]o Dios. Inpanpa in, ma xicauacan in iztlacatiliztli ma za mochi nelli xiquitocan: macayac quiztlacahui in iuanpo za ticenpouhq[ui]z. ca za mochtiteuan ma xicteltelchiuaca xictlalcauican in tlatlacoli, macamo tetech xiqualanican macamo ipan xiyouaquilican in amoqualan macamo xictlacamatican macamo xictlauelcaquilican in tlacatecolotl in aquin oichtectinencan macaocmoceppan ichtecqui, ma itla maili, ma itla quali ic motlayecolti, inic oyez in tlein ic quitlaocoliz in icnotlacatzintli yn motolinia.

 

{43} ¢ Eva[n]gelium secumdum Matheo. capitoluz .22.

Inillo tempore loque batur. Jesus principibus sacerdotum etph. ets[etera].

{44} In iquac nican tlalticpac monemitiaya tot[ecuiy]o I[esu]christo quimononochili iueueintin teopixque yuan in phariseosme[n] machiyotl quinmotlalili quinmolhuili yn inecentlaliliz yn ixquichtin chrispianome yn sancta inglesia itech moneneuilia ce tlacatl tlatoua quinamicti ypiltzin Auh quimiua ytitlahuan in quinamato itlacouanozalhuan zan amo huallaznecque auh yenocequintin quimiua ititlauan in occeppa quinnozato quimilhui xiquimilhuitin ca onitlacencauh. Ca omochi[12]

 

[F. 4v:] [13]

{Primera columna:}

{45} huili yntla tehuatl yn tichristiano maximomaquixti ya quine ma no xitechmaquixti.

{46} auh ynima yauh ca[n]patzico ycaya, niman quihualnanquili quiualahuac amo no tiquimacaci yn Dios yn titlatzontequililoni ca i[n] teuantin uel totlatzaqual totlachihual yn tictzaq[ue] auh yyehuatzin ca atle aquali oquimochihuili. Auh yn oconauac yn icniuh

{47} niman yaconmolhuilia yn tote[cuiy]o, Domine memento. mei cu[n] veneris in regnum tuum. Notecuioe ma tinechmolnamiquiliz yn otimouicac y[n] motlatoca yeya[n]tzi[n]co.

{48} Auh quihualmolhuili yn Amen dicotibi hodie mecu[n]eris yn paradiso. Za nelli nimitzilhuia axcan notlantzinco timouetztiaz, yn opapaquian.

{49} Auh yn iquac yoncan ytzintlan yn cruz moquetzinoticaya yn tonantzi yn Santa Maria, no yeuatzin yn iyauitzitzihuan yhua[n] yn itlamachtiltzin yn San Juan yn cenca quimotlazotiliaya niman quihualmolhuili.

{Segunda columna:}

yn inantzin. Mulier eccefilius tuus. Cihuatzintle yzcatqui y[n] moconetzin. Auh ya nocuelle, conmolhuilia yn San Juan. Ecce matertua. Yzcatqui yn monantzin

{50} ye oncan yn San Juan quimona[n]titzino yn Santa Maria, auh yn tote[cuiy]o yn iquitech conmocahuilitzino yn S[an] Juan, yn ina[n]tzi[n] amo quimolhuili nonatzine, yehica yntla quimolhuilia ninonantzine, ca nelli cenca yc quimotlaocolzotlahuilizquia.

{51} Auh yn iquac yca nepa[n]tla tonatiuh sexta hora, yqu[a]c peuh yn tlayouatimoman mixtecomac mochiuh yn nohuian cemanahuac quin iquac yn omopillo tonatiuh yya nona hora. tlanez nima ya oncan yn motzatziti yn Jesus ynic oquichtli quimitalhui. heli heli lamazaba thani. Noteoe noteoe, tleica yn otinechmolcahuili. auh yn oquihualmitalhui. nima[n]yan oquiualmitalhuia. Sicio. Namiqui.

{52} Auh yn iquac oquicacque yn oncan quimoyahualhuitimanca ce omotlallo conmochichinaltilito

 

[F. 4:]

{Primera columna:}

xococatl, chichicatl, tlanellolli.

{53} Totecuioe, totlazotatzine totlazoteycnelicatzine. Jesuchrispoe, ma xitechmolhuili achitzin ynic mopantzinco mochiuh.

{54} Dederunt in escam meam fel et in fiti mea potaueru[n]t me aceto. Nopilhuane nechitique yn chichicatl. auh nechitique xocopatic atl. Considerabam ad dextera et no[n] est qui in cognos ceret me et factus sum opprobrium illis et viderunt. me et inoderunt capitasua. Nohuian niualmotlatlachiyalti, zan ye aocac nechmiximachilia zan in uetzquiz nincamanal ypan nimochiuh yn iquac nechitaque, zan moquatlazque, motzoteconuiuixoque

{55} Onopilhuane tlaxicmotlaocolcaquitican yn itlatoltzin yn tote[cuiy]o ynic quimamiquiti yn innemaquixtiliz yn teanimaua[n] ca uel nelli no ye yn quimamiquiti yn atl, yehica ynic ce[n]ca miyec quiz yn itlazoezzotzin ca yc omouaquiti yc otlauactimoquetz yn itictzinco yehica y[n] mamiquiti yn quihualmitalhui. Sicio. Namiqui. auh

{Segunda columna:}

 yyollotlaueliloq[ue] yn Judiosme yn tlahuelilocapopol amo maco[n]momaquilique yn atzintli za[n] ye co[n]momaquilitiuetzque yxocopatic atl onneliuhtica chichicatl ynin moteneua chichicatl, azo ychcatl, anozo mazatl, anozo quaquahue ychichicauh.

{56} Auh yn iquac oconmochichinaltiliq[ue] y[n] chichicatl Quimitalhui Consummatum est. Oontlayecauh quinmolhuiliznequi ca omochi omochiuh yn ixquich ynic noquichtli ninochiuhtzinoco yn tlalticpac yequene oizonquiz y[n] notlayhiyohuilitzin. Auh ya nocepa cenca motlaquauhtzatziti quimolhuili yn itlazotatzin Pater in manus tuas conmento Spiritum meum. Notatzine momactzinco nocontlalia y[n] nanima. Auh yn oconmitalhui yniman Omomiquili, ualmoquechpiloltitzino Auh yn omomiquili

{57} Yn Jerusalem teopan yxtlapachiuhca nima[n] tlacotzayantimoquetz, aco ualpeuhtlani aciti moquetzato, nima[n] ya tlalolini yn teme tlatlapanq[ue].

 

[F: 10:] [14]

{58} Inin altepetl oipantlacacaualtic. Auh moquetzmouicac. Auh yzcatqui ce tlacatl Ethiopia icha[n] tlahatecuitl mocuiltonouani, ytetlayecolticauh Candaziya ziuatecuiyo in Ethiopiatlaca yn ixquich quipiaya ynecuiltonol onca[n] huitza in Hierusalen tlatlatlauhtico.

{59} Auh in ye mocueppa in quauhtemalacac yetiuia. Quipouhtiuia Insaias propheta. Auh in Espiritu[n] quilhui yn San Philipe itla[n] xonmiquani ynin quauhtemalacatl. Auh omotlalo yn San Philipe, concac quipoua y[n] Esaias propheta yuan quilhui Cuix timomati ca ticcaqui y[n] ticpoua, yn ieuatl quito Auh quenin uelitiz, yntla camo haca nechittitiz? yuan quitlatlauhtique yn San Philippe, ynic ontlecoz, yuan ytlan o[n]motlaliz.

{60} Auh in teotlatolli yn quipouaya ca yeuatl in yuhqui[n] ma ichcatl ynic ohuicoc omictilloto: yuan iuhquin ma ichcaconecintli omocauh yn ixpan yn quixima za no iuh atle oquimitalhui ypanpa yn inetenomatiliz oiquauililoc yn itlazontequililoca yn itlacamecayo ac uel quipouaz Ac uel quiteneuaz? yeica ca in inemiliz poliuiz y[n] tlalticpac.

{61} Auh in tlahatecuitl quinanquili yn San Philippe, Quilhui

 

[F. 10v:]

nimiztlatlauhtia acque ytechpa propheta yn quitoua Jesaias, cuix zan itechpa, anozo i[n] ce tlacatl ytechpa?

{62} Auh in San Philipe yn otlato ytech quipeualti yni[n] teotlatoli ynic quiximatizque tot[ecuiy]o I[esu]christo.

{63} Auh yn iquac ye otlica yatiui, cecni atl ypan quizato: Auh in tlahatecuitl quito, yzcatqui atl, ac necheleltia ynic ninoq[u]ahatequiz?

{64} Auh yn San Philippe quito yntla ixquich yca moyollo titlaneltoca, ca huel mochiuaz

{65} Auh in yeuatl quinanquili, quilhui. nicnoneltoquitia ca yn tot[ecuiy]o I[esu]chris[t]o ypilzin dios. Auh tlanauati yn oc moquetzaz quauhtemalacatl. Auh yn Sant Philippe neuan ualtemoque yn tlahatecuitl yn oncan catca atl, yua[n] quiquahatequi. Auh yn iquac oualquizque atlan yn iesp[irit]u tot[ecuiy]o quiuicatiquiz yn San Philippe. Auh yn tlahatecuitl aocmo ceppa quittac.

{66} Auh yn ie quitoca yyoui pactiuia.

{67} Auh in San Phil[ipe] opa nez yn Azoto. Auh in ye nonouiyan quiztinemi, quiteysimachtiaya ytocacin tot[ecuiy]o I[esu]christo ynouian altepetlipam, yn ixquich cauitl acito Cesarea.

 

{68} ¢ Evangelium secu[n]duz Jua[n] ne[n] cap[itulo] XX.

{Un sello de la biblioteca}

 

[F. 11:][15]

{69} Izcatqui yn innemiliz yn teuiutica omonamictique.

{70} Inic ce Cap[itul]o uncan mitoa yn quenin cenca qualli ce[n]ca tlazotli cenca iecteneoaloni yn teuiutica nenamictiliztli: auh ynin ca Sacramento.

{Un sello de la Biblioteca}

{71} - Miec tlamantli ynic neci, yn quenin cenca qualli yn teuitica nenamictiliztli. Inic centlamantli ynic neci, yn ca cenca tlazotli ca iehoatl yn teuiutica nenamictiliztli uel iehoatzi totecuio dios oquimopeoaltili oquimotlalili yn umpa Parayso terrenal, yn iquac oquimonamictili yn achto tota yn achto tona yn Adam yoan Eva.

{72} Inic untlamantli ynic neci, ca cenca qualli yn teuiutica nenamictiliztli, ca iehoatl: ca cenca qualcan yn omuchiuh, ca umpa yn iectlalpantzinco yn totecuio dios Parayso Terrenal.

{73} Inic etlamantli ynic neci ca ce[n]ca qualli yn teuiutica nenamictiliztli, ca yehoatl niman yquac omuchiuh yn iquac tzintic cemanaoac.

{74} Inic nauhtlamantli ynic neci ca cenca qualli yn teuiutica nenamictiliztli, ca yehoatl: ca yn iquac omuchiuh aiatle tlatlaculli.

{75} Inic macuillamantli ynic neci ca cenca qualli yn teuiutica nenamictiliztli, ca iehoatl: ca yn iquac oapachiuhque cemanaoac tlaca, ca zan iehoanti[n] omomaquixtique y[n] monamictique yn Noe, yoan yn icioauh: yoan eyntin ypilhoa[n], yoan yncioaoan.

{76} Inic chiquacen tlamantli, ynic neci ca cenca qualli yn teuiutica nenamictiliztli: ca yehoatzi yn inantzi Dios Sancta Maria omonamictitzino: oquimonamicti yn Sant Joseph.

{77} Inic chicu[n]tlamantli ynic neci ca cenca qualli yn teuiutica nenamictiliztli ca iehoatl: ca iehoatzi totecuio Jesuchrispo, yn iquac tlalticpac monemitiaia: umpa mouicac yn nenamictiloya[n] yn atl vino quimouepili.

{78} Inic chicuetlamantli ynic neci yn ca ce[n]ca qualli yn teuiutica nenamictiliztli, ca iehoatl: ca y[n] monamictia ynpan

 

[F. 11v:]

muchioa yn Bendicion yn iquac ynepantla Missa uel yxpantzinco yn sanctissimo sacramento.

{79} Inic chicunauhtlamantli ynic neci, yn ca cenca qualli yn teuiutica nenamictiliztli, ca iehoatl: ca yn inpilhoa[n] yn teuiutica omonamictique, tlateuchioalpipiltzitzinti muchioa: auh yn iquac omonamictique, no ypilhoa[n] yn Sancta Yglesia muchioa ilhuicac pouhque.

{80} Inic matlactlama[n]tli ynic neci yn ca cenca qualli yn teuiutica nenamictiliztli yn ca sacramento ca yoampo yn chicuntetl sacramentos.

{81} Inic matlactlamantli uce inic neci ca cenca qualli yn teuiutica nenamictiliztli, ca iehoatl: ca ypampa sacramento yn iquac quinepanoa yn innacaio, yn teuiutica omonamictique amo tlatlacoa.

{82} Ynic matlactlamantli umume ynic neci ca cenca qualli y[n] teuiutica nenamictiliztli, ca iehoatl: ynic muchioa yn icniuhiutl yn oaiulcaiutl: yoan yc ueyia yn tetlazotlaliztli.

{83} Inic matlactlama[n]tli umey ynic neci ca cenca qualli yn teuiutica nenamictiliztli, ca iehoatl: ca ynic cencate ynic cennemi, yn teuiutica omonamictique, ca cenca ueliz caltilo yoa[n] izcalilo yn inpilhoa.

{84} Auh maciui yn teuiutica nenamictiliztli yn cenca qualli ca miec tlamantli netoliniliztli ynpan muchioa yn teuiutica monamictia: ypampa yn nepializtli yn ichpuchnemiliztli y[n] netelpuchpieliztli occenca qualli occenca tlapanauia: ca yn teuitica nenamictiliztli iuhquin ma quineneuilia yn amuchitl yn ciuatl uel mopia yn iquac omic yn ioquichhui, auh yn oquichtli yn uel mopia yn iquac omic yn icioauh iuhquin ma iztac teucuitlatl ytech ma neneuilia. Auh yn ichpuchnemiliztli yn nece[n]pializtli: iuhquin ma cuztic teuicuitlatl quineneuilia altz[in]tli

 

[F. 12:]

{85} tlazque yn innamicoa, yn iuh quitlazotla yn innacaio. Yn oquichtli monequi quitlazotlaz yn inacaio yn iciuauh, yoan yn ianima: occe[n]ca iehoatl quitlazotlaz yn ianima yn icioauh yn amo iuhqui tlazotla yn inacaio. Yn iuhqui tlazotla yn inacaio yn oquichtli: zan no iuhqui tlazotlaz yn inacaio yn inamic yn icioauh yn zan teuitica. Auh yn oquichtli ca ynaoatil yn teuiutica quitlazotlaz yn ianima: za[n] no ynaoatil yn teuiutica quitlazotlaz yn ianima yn inamic.

{86} Ynic untlamantli yn inaoatil yn oquichtli, ca iehoatl: ca monequi quimachtiz yn inamic yn qualli iectli, yn teutlatolli, yoan quicuitlauiltiz yn qualnemiliztli, yoan quicaoaltiz yn amo qualli yn amo iectli. Ca quimitalhuia yn San Pablo. Simulieres aliquid volunt discere, domi viros suo interrogent. q[uitos]n[equi] In iehoanti ciua yntla ytla quimatiznequi, cali quintlatlanizque yn imoquichoa. Auh yn ciuatl yntla camo uel quitlatlaniz yn inamic: monequi iehoatl yn oquichtli quitlatlaniz yn icioauh yniquilhuiz. Nopiltzi[n]tzine? niccauhtzine. cuix ticmati yn Credo. P[ate]r n[oste]r. Ave Maria. Salve regina. Cuix ticmati yn neltoconi, yn yn {sic} itenaoatiltzi dios: auh yntla quimachtiz, zan iuia, zan tetlazotlaliztica, noyoan quilhuiz. Niccauhtzine? quenin ticmocaquitia yn teutlatolli, yoan yn itenaoatiltzi dios, cuix ticmelaoacacaqui? Yn tleyn quinequiz moiollotzi ynic tinechtlatlaniz ca nimitzilhuyz? yntla nicmati: auh yntla camo nicmati nictlatlaniz y[n] teupixqui za tepan nimitznolhuiliz.

{87} Inic etlamantli, yn oquichtli monequi quizcaliz yn iciuauh: quicaoaltiz yn aqualli, quinonotzaz ynic amo iuh quichioaz yn amo chioaloni yn iiolitlacolocatzi dios. Auh yntla camo muzcaliznequi, tenonotzaliztica caoaz, atl cecec tzitzicaztli quitoctiz: auh yntla camo ic mozcaliznequi quitlatzacuiltiz, tel zan tlaixieiecoz.

{88} Inic nauhtlama[n]tli, yn oquichtli, quimauiztiliz yn inamic yn icioauh quipacca notzaz amo quipapacaz amo teixpan quipinauhtiz: auh yntla ytla tlatlaculli ypan caoaznequi, amo teixpan quichioaz amo teixpan caoaz yn anozo quipinauhtiz zan ioca.

{89} Inic macuillama[n]tli yn oquichtli monequi quiiacanaz yn i{cioauh}

 

[F. 12v:]

cioauh quimachtiz yn tleyn quichioaz, auh yn tleyn amo monequi quichioaz quicaoaltiz.

{90} Inic chiquacentlamantli, yn oq[ui]chtli quitemuliz yn itech monequi yn icioauh: ca ynaoatil yn oquichtli yn quimocuitlauiz y[n] tlatequipanoliztli ynic quinextiz yn itech monequi yn icioauh yoan yn ipilhoa yoan ytequiuh yn quincaltiz yn ipilhoa.

{91} Inic chicuntlamantli, yn oquichtli aic quitlalcahuyz yn icioauh: monequi cennemizq[ue], cencochizque, centlaquazque, ceniez yn intlatqui. Auh yn oquichtli yntla canapa iaz, quilhuiz yn icioauh, yoan quitenehuiliz yn quezquilhuitiz yquin oallaz: auh yn campa aciznequi, zan monequi amo cenca uecaoaz, y[n]tla etetl metztli umpa nemiz cenca uecaoaz: ca amo quimonequiltia yn tonantzi Sancta yglesia yn uecauhtica quitlalcahuiz yn oquichtli yn inamic yn ma nel ypampa netlaiecultiliztli.

{92} Inic chicuetlamantli yn oquichtli, monequi quitlacamatiz yn icioauh, yn itechpa yn nenepanoliztli, iehica ca ynaoatil ynic quitlacamatiz: ca yoan ynaoatil, yn aiac occe ciuatl ytech aciz. Yn aquin zan quixcahuia ycioauh yn ixquich cauitl nemi, cenca quinmocneliliz yn dios, ca uey nepializtli, uey tlamaceoaliztli.

 

{93} Inic 6 Cap[itul]o unca[n] mitoa, yn izqui tlamantli yn innaoatil muchiuhtica yn ciua: yn ipa[n]pa yn innenamictiliz.

{94} Chicuetlama[n]tli monequi quichioazq[ue] yn ciua: yn ipampa yn teuiutica nenamictiliztli: ca iuhquin ma teuiutica yn netol omuchiuh, yn iquac omonamictiq[ue].

{95} Inic ce[n]tlamantli yn ciuatl teuiutica omonamicti, monequi ce[n]ca quitlazotlaz yn ioquichhui ca ynaoatil ynetol. Auh ynic uel quitlazotlaz yn inamic, monequi achto quitlazotlaz yn ianima yn ioquichhui: za tepa[n] yn inacaio qui{tlazotlaz}

 

[F. 13:]

tlazotlaz. Auh ynic uel quitlazotlaz yn ianima yn ioquichhui, monequi cenca ypampa quimotlatlauhtiliz yn tote[cuiy]o Dios ynic quimomaquiliz yn igra[cia]tzi, ynic uel nemiz ynic uel quipiez yn itenaoatiltzi dios: auh yntla ytla tlatlaculli quimachilia yn inamic, quinonotzaz quitlacaoaltiz ynic quicaoaz. Auh ynic uel quitlazotlaz yn inacaio quichiuiliz yn atl tlaqualli: occenca yquac y[n] mococoa, cenca quimocuitlauiz yn ipampa yn atl tlaqualli yoa[n] yn patli: yoan quichihuiliz yn icamissa, yn izaraueles: auh yn iquac mococoa quicuitlauiltiz ynic iciuhca moiolmelaoaz mocencaoaz.

{96} Inic untlama[n]tli monequi yn ciuatl cenca mopiaz cenca momalhuiz: iehica ynaoatil yn zan quixcauiz yn inamic: yoan ynic aiac oquichtli queleuiz. Auh y[n]tla aca tlatoani anozo pilli anozo castiltecatl: anozo teupixqui, cenca quicuitlauiltiz ynic quichioaz y[n] tlatlaculli, niman amo quitlacamatiz (yntlanel ypampa quimictiz, yn uel ymac miquiz).

{97} Inic etlamantli monequi yn iehoatl quimacaciz quixtiliz yn ioquichhui: amo iuhquin ma yiaouh ypan quimatiz: ca iuhquin ma teuiutica ytecuio: yc cenca monequi amo quiqualancanotzaz, amo quiqualancayttaz, amo quiqualancananquiliz yn iquac caoaz: zan acouic quittaz.

{98} Inic nauhtlamantli monequi yn ciuatl quitlacamatiz yn inamic: quichioaz yn tlein ic quinaoatiz yn qualli. Auh yntla ytla aqualli yc quinaoatiz amo monequi quitlacamatiz.

{99} Inic macuillamantli monequi yn iehoatl ciuatl, quitlacamatiz yn inamic, yn itechpa yn nenepanoliztli (yn iquac pactica yn atle cuculiztli).

{100} Inic chiquacentlamantli monequi y[n] iehoatl ciuatl, cenca quimauiztiliz yn inamic, yn iquac quinotza, anozo yn iquac quinonotza: iectli tlatolli quilhuia, tetlazotlaliztlatolli ynic quinanquliz, anotle tepinauhtitlatolli ycamacpa quizaz.

{101} Inic chicuntlamantli monequi y[n] ciuatl aic quitlalcauiz yn inamic: cennemizque, cencochizque, centlaquazque, ce[n]iez yn intlatqui, zan ce[n]tetl iez

 

[F. 13v:]

yn iniollo. Auh yn ciuatl yntla quittaznequi yn inantzi yn itatzi, anozo quinmatiznequi yn ioaiulque quinaoatiz yn ioquichhui, anozo quiuicaz yn umpa iaznequiz, niman amo moiocuxtiaz yn ca[n]pa iaz.

{102} Inic chicuetlamantli monequi yn ciuatl, quichioaz yn itequiuh ynic quiiolaliz yn inamic: ca yn ciuatl ytequiuh yn quichioaz yn atl tlaqualli, yoan hiquitiz. tzaoaz. tlachpanaz, niman amo monequi tlatziuiz, yoan monequi quimizcaliz quinmocuitlauiz yn ipilhoa: yoan quipiaz yn ixq[ui]ch cali onoc yn quinextia yoquichhui amo monequi zan iliuiz tlapopoloz, monequi quimatiz yn inamic, yn tleyn quitemacaz yn ma nel yoa iuhq[ui] quinmacaz.

{103} Auh yn iquac mococoa yn cioatl anozo ie utztli, yn ioquichhui monequi ypan tlatoz ynic paleuiloz yn ciuatzintli, ynic amo tlatequipanoliztica mococolizcuitiz: auh yn iquac omixiuh yn ciuatzintli monequi malhuiloz ynic amo tlatequipanoliztica mocaxaniz. In iehoanti oquichti, yn qualli y[n]iollo, cenca quinmalhuia quinmocuitlauia yn innamichoa yn iquac utzti, anozo yquac mixihui.

 

{104} Inic 7 Cap[itul]o unca[n] mitoa, yn tleyn ynaoatil yn teuiutica omonamictiq[ue], yn inpampa yn inpilhoa ynic uel quinoapaoazque, ynic uel quimizcalizque.

 

{105} In iehoatl yn nenamictiliztli, ca occenca ie ypampa muchioa yn nepilhoatiliztli. Ypampa y{n}, yn oquichtli yn ciuatl y[n] teuiutica omonamictique, cenca monequi quinmocuitlauizque yn inpilhoa: uel achto iehoatl yn ciuatl, monequi momalhuiz, yn iquac muchioa nenepanoliztli: ynic amo ytlacauiz, ynic amo uetziz yn tlacaxinachtli.

{106} Auh yn iquac ic utztli monequi yn ixq[ui]ch yn tecoco tetolini. amo quichioaz uel mopiez, yn ixquich cauitl utztitiez ynic amo motlauliniliz: auh yntla motlaoliniliz yntla quitlazas yn piltzintli, yn ipampa.

 

[F. 14:]

{107} para que libremente pueda hazer ymprimir el d[ic]ho Manual del christiano, a qualquiera ympresor a quien el señalara y fuere su voluntad lo haga por t[iem]po de diez años primeros siguientes ymprimiendolo todo en un cuerpo, conforme al original que a recibido, o por partes y tratados como el d[ic]ho autor quisiere, y dentro de d[ic]ho t[iem]po otro ninguno ympresor ni persona particular lo ymprima, ni haga ymprimir sin permission del d[ic]ho fray Bernardino de Sahagun, so pena de quinientos pesos de oro, para la camara y fisco de su magestad y de perder los moldes y aparejos de la enprenta y perdidos los libros que se hallaren aver ymprimido sin dala dicha licencia y cumpliendo esto mando que en ello por ningunas justicias y otras personas no se le po[n]ga embargo ni ympedimiento alguno: fecho en Mex[i]co a deziseys de Hebrero de mill y quinientos y setenta y ocho años.

Don Martin Enriquez.

Don Martin Enriquez [rúbrica].

{Un sello de la biblioteca}.

 

[F. 14v:][16]

yn teuiutica omo

 


[1] El documento microfilmado enumera hasta la foja 14v con información, pero faltan las  fojas 5r, 5v, 6r, 6v, 7r, 7v. La foja que se encuentra en imagen con el número 5r la he considerado en realidad como la 8r. Llama la atención la carátula en donde denominan “códices” a escritos sin imagen, a diferencia de hoy.

[2] Las fojas se hallaron en desorden, por lo que fueron ordenadas con la siguiente secuencia: Pasajes evangélicos: 1r, 1v, 5r (u 8r), 8v, 2r a 3v, 9r, 9v, 4v, 4r, 10r, 10v. Manual de Cristiano o “vida de los que se casaron por la iglesia”: fs. 11r a 14v.

[3] Pareciera que hay dos letras enmedio: no, como noynouan.

[4] Se hallan encimadas algunas letras: la terminación pareciera ser que, y enseguida hay dos letras (hu) que no tienen relación con la palabra que sigue (auh).

[5] Hay varios encabezados y frases en latín a lo largo del manuscrito, que han sido resaltadas en letra cursiva. Su traducción se halla en el original correspondiendo en algunos casos a las frases que siguen en lengua nahuatl.

[6] La narración se interrumpe.

[7] La foja señalada en microfilm con el número 5r, es en realidad la número 8r, ya que además el contenido de la 8v si corresponde como continuación de esta foja. A partir de ésta, hasta la 9v se encuentran anotaciones entre renglones, de otra lengua indígena.

[8] Esta palabra mohuapo, se repite en el inicio de la foja 2, que es la continuación de la 8v en la secuencia narrativa.

[9] Zan ipampa, termina esta foja con esta frase, que es la primera de la foja siguiente. No es repetición, es una forma común de registrar al término de una foja la primera frase de la siguiente.

[10] Por acuerdo de las normas paleográficas del proyecto, se escribió aquí el nombre de Jesucristo junto con el pronombre ti, ya que no puede ir separado

[11] En esta palabra hay dos rasgos extraños como tipo acento.

[12] Se interrumpe la narración. Aquí terminan las fojas en las que se encuentran anotaciones en otra lengua indígena entre renglones.

[13] La información de las fojas 4r y 4v corresponde a otro escribano, en letra cortesana a dos columnas.

[14] La letra de las fojas 10r y 10v es muy parecida a la contenida en las fojas 4r y 4v.

[15] A partir de esta foja y hasta el final del documento se trata de otro tipo de letra, en este caso itálica.

[16] Sólo contiene una frase incompleta.